از سیاست چه میدانی؟!

 مسعود کریمی بیرانوند

 

سیاست از جمله مفاهیمی است که درک آن سهل و ممتنع است. غالب مردم از سیاست حرف می زنند، اما دانشمندان علم سیاست هنوز در مورد اصل مفهوم آن دچار اختلاف نظر زیاد هستند. بسیاری از مشکلات جامعه و عالَمِ سیاست نیز از همین سوء برداشت ها نشأت می گیرد. از کنفوسیوس، حکیم معروف چین باستان پرسیدند؛ برای رهایی از وضعیت شوم باید چه تدابیری اندیشید؟ او چنین جواب داد: «باید کاری کرد که واژه ها در معنای درست خود به کار روند... وقتی کلمات دقیق نباشند، حکم ها روشن نیست، کارها رونق نمی گیرد، مجازاتها به جا اعمال نمی شوند و مردم سر از کارها در نمی آورند» (1). آیزایا برلین، فیلسوف سیاسی اهل انگلستان هم معتقد است؛ «این آشفتگی های مفهومی، به آشفته فکری می انجامد و آشفته فکری هم به وحشیگری در عمل» (2).

 

بازتعریف مفهوم «سبک زندگی سیاسی» بر اساس نظریه «اعتباریات» علامه طباطبایی

مسعود کریمی بیرانوند

چکیده

در رابطه با مفاهیم علوم اجتماعی ازجمله «سبک زندگی» و «سیاست» نیازمند داشتن تعاریفی هستیم که ضمن وفاداری به بنیادهای فکری و فرهنگی بومی و توجه به مسائل اجتماعی و سیاسی جامعه اسلامی، قابلیت گفتگو و یا رقابت با نظریات مدرن غربی را داشته باشد. در نوشتار پیش­رو در پاسخ به چیستی مفهوم «سبک زندگی سیاسی» با محوریت نظریه «اعتباریات» علامه طباطبایی به تعریف منطقی و تحلیلی مفاهیم سبک زندگی و سیاست پرداخته­ ایم و سپس به شرح ویژگی­های عام و خاص هر یک پرداخته­ایم، طوری که با استفاده از آن، بتوان در مورد تحقیقات و تحلیل­های علمی رایج دراین­ باره و نیز مسائل عملی مربوط به سبک زندگی و سیاست در جامعه اسلامی-ایرانی به‌روشنی نظر داد.

بر این اساس سبک زندگی الگویی از باورها، گرایش­ها و رفتارهایی است که انسان­ها در تعامل یا تقابل با شرایط محیطی خود، آگاهانه برای ارضاء احساسات و تمایلات نفسانی­شان اعتبار می ­کنند و یا به‌طور مختصر «سبک زندگی» عبارت است از؛ «الگوی کنش­های اعتباری ناشی از تمایلات نفسانی». همچنین سیاست یعنی «شیوه هدایت کنش­های دیگران در جهت تأمین مصالح عمومی افراد جامعه». با این تعاریف مشخص می­شود که سیاست مفهومی اخص از سبک زندگی است و به‌عبارت‌دیگر سبک زندگی جنس و سیاست فصل مفهوم سبک زندگی سیاسی است. پس «سبک زندگی سیاسی» عبارت است «از الگو یا مجموعه ­ی نظام ­مند کنش­های اعتباری ناشی از تمایلات نفسانی  که کنش­های دیگران را در جهت تأمین مصالح عمومی جامعه هدایت کند».

 

واژه­ های کلیدی

تعریف، سبک زندگی، سیاست، علامه طباطبایی، اعتباریات، کنش­های نفسانی.

 

سپاه و سیاست واکاوی رابطه ­ی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با سیاست در جمهوری اسلامی ایران

 

 

سپاه و سیاست

واکاوی رابطه ­ی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با سیاست در جمهوری اسلامی ایران

 

مسعود کریمی بیرانوند

چکیده

از جمله مسائل مهم که در جامعه ­شناسی سیاسی مورد توجه قرار می­گیرد، ورود و نقش ­آفرینی نظامیان به صورت شخصی یا سازمانی در حوزه ­ی سیاست و امر سیاسی است. از آنجایی که این امر به کرّات به­ ویژه در کشورهای منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا رخ داده و می ­دهد، پرسش پیش رو این است که رابطه ­ی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با سیاست در جمهوری اسلامی ایران چگونه است؟ با توجه به پیچیدگی موضوع و نیز ویژگی­های متمایز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی از دیگر ارتش­ های متعارف و نظام­های سیاسی در سطح جهان، ضمن استفاده از نظریات تطبیقی مطرح در نزد متفکّران غربی و شرقی، با رویکرد پدیدارشناسی و نگاهی تفهّمی به متون و اسناد مرجع داخلی نیز رجوع نموده و در پایان الگویی متناسب، عملی و معتبر از روابط سپاه و سیاست ارائه شده است. مطابق با این الگو، از آن رو که سپاه مطلقاً تحت فرمان مقام رهبری و در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران عمل می­کند، لذا از دخالت در هر گونه رقابت و فعالیت سیاسی هم­چون انتخابات که صرفاً در چارچوب نظام انجام شود پرهیز می­ کند، امّا هر جا و هر زمان که یک مسأله­ یا صحنه ­ی سیاسی (حتی انتخابات) مربوط به تهدید یا فرصت­هایی درباره ­ی اصل انقلاب اسلامی یا دستاوردهای آن باشد، بنا به خواست رهبر و قانون، سپاه در ورود به آن درنگ نمی­ کند و محدودیتی نمی ­پذیرد.

   واژه­ های کلیدی: پاسداران، جمهوری اسلامی، رهبر، سپاه، سیاست، نظامیان  

هنجارگرایی اسلامی در دانش سیاست

مسعود کریمی بیرانوند

 

محل انتشار: اولین کنفرانس بین المللی علوم انسانی با رویکرد بومی - اسلامی و با تاکید بر پژوهش های نوین

 

چکیده

هنجارگرایی رویکردی در علوم سیاسی­ است که مطالعه ­ی پدیده ­ها و امور سیاسی را در رابطه ­ی عمیق با ارزش­ها و هنجارهای اجتماعی و سیاسی بر عهده داشته و به رغم برخی مخالفت­ها، همیشه و در همه ­جا حضور آشکار یا پنهان داشته است. با توجه به ویژگی­های نظام ارزش ­شناسانه اسلامی، تعریف و تنقیح مبادی، ابعاد و لوازم چنین رویکردی در علوم سیاسی اسلامی مورد پرسش بوده و لذا این نوشتار، هنجارگرایی اسلامی در دانش سیاست را به عنوان رهیافت مطلوب و جایگزین در علم سیاست مسلمانان معرفی کرده است. با توجه به پایه ­های فلسفی و کاربردی، این کار در دو قسمت بینش و روش انجام گرفته است.

در قسمت بینش، مبانی هستی ­شناسانه و معرفت ­شناسانه این رویکرد در زیر شاخصه ­هایی چون توحیدمحوری، دین­ گرایی، جامع­ نگری، تجویزگری، پویایی، جاودانگی، مصلحت­ پویی و انسانیت ­باوری معرفی شده است و در مقایسه با رویکردهای رقیب و یا معارض ویژگی­هایی چون ارتباط لازم و مفید ارزش با دانش، اصول هنجاری ثابت و مصادیق نسبی، همه جانبگی و مختلف الابعاد بودن هنجارها، نقش اختیار در کشف و پیگیری هنجارها، انسان­گرایی خدامحورانه در نظام ارزش خود را نشان داده است.

در قسمت روش، نیز راهکارهای عملیاتی کردن و کاربست رهیافت هنجاری اسلامی در مراحل مختلف تحقیق علمی یعنی انتخاب و حتی ایجاد مسأله، کشف یا ساخت چهارچوب مفهومی، فرضیه­ سازی و علت­ یابی، جستجو و پذیرش پیش­فرض­ ها، شیوه و ملاک­های آزمون نظریه، راهکارهای جامعه­ پذیری و پذیرش عام و کاربرد پژوهش همراه با مثال­های روشن و واقعی توضیح داده شده است. نتیجتاً این که تولید علم سیاست اسلامی بدون اعتنا و بهره­ گیری از ارزش­ها و هنجارهای اسلامی در تمام مراحل تولید، ترویج و کاربرد دانش سیاست مطلوب و بلکه ممکن نیست.

واژگان کلیدی

   هنجار، رهیافت، سیاست، ارزش، دانش، اسلام

 

مبانی حکمی پیوند دیانت، معنویت و سیاست

یحیی فوزی

مسعود کریمی بیرانوند

 

منبع: مجله حکمت معاصر، دوره 7، شماره 4، پاییز و زمستان 1395، صفحه 51-68

چکیده
این مقاله در پاسخ به این مسئله مهم که "پیوستگی میان «معنویت» و «سیاست» چرا و چگونه محقق می­شود؟" کوشیده است تا با روش و داده­های مبتنی بر حکمت متعالیه، ابتدا درک درستی از مقوله­های «دین»، «معنویت» و «سیاست» به دست دهد و سپس مبانی حکمی ارتباط آن­ها را به‌طور مستدل روشن سازد. نتایج به دست آمده از رهگذر این کوشش حاکی از آن است که  دین با هدف «تکامل معنوی انسان» که یک حرکت جوهری آگاهانه است به دنبال آن است که  انسان را تا عالی­ترین کمالات وجودی رشد ­دهد و این مهم جز در بستر جامعه و امور سیاسی ممکن نیست. از این منظر هرچند سیاست در حوزه اعتباریات قرار دارد اما با توجه به اینکه کارکرد اصلی اعتباریات این است که واسطه­ی رساندن انسان از نقص به کمال شوند و سیاست نیز متکفّل دستیابی به مصالح عمومی جامعه است، دین به عنوان مجموعه­ برنامه­ها و راهنمایی­های الهی سیاست را در رساندن انسان­ها به کمالات معنوی­شان هدایت می­کند.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: معنویت؛ تکامل معنوی؛ سیاست؛ سیاست دینی؛ حرکت جوهری؛ اراده آگاهانه؛ اعتباریات