ابوالعجائب و درسهایی برای انتخابات

مسعود کریمی بیرانوند

 

علی علیه السلام را جامع اضداد دانسته اند. یکی از این ضِدَّین را امشب مرور می کنیم. ایشان به حق خود را شایسته ترین فرد برای حکومت می دانست و معرفی می کرد، اما در ظاهر تلاش زیادی برای به قدرت رسیدن انجام نمی داد.

«خوب می‌دانید که من از همه کس به خلافت شایسته‌ترم و به خدا سوگند تا هنگامی که اوضاع مسلمین روبه راه باشد و در هم نریزد و به غیر از من به دیگری ستم نشود همچنان خاموش خواهم بود» (نهج البلاغه، خطبه 73)

 

شاید بگوییم؛ یک دلیل این سکوت این بود که ایشان نشستن بر مسند حکومت را موکول به رضایت مردم کرده بود (هر چند مشروعیت حکومت وی ارتباطی به مردم ندارد). این حرفی درستی است، زیرا خودشان فرمودند: «اگر نه این بود که جمعیت بسیاری گرداگردم را گرفته و به یاریم قیام کرده‌اند و از این جهت حجت تمام شده است و اگر نبود عهد و مسئولیتی که خداوند از علماء و دانشمندان (هر جامعه) گرفته که در برابر شکم‌خواری ستمگران و گرسنگی ستمدیدگان سکوت نکنند، من مهار شتر خلافت را رها می‌ساختم و از آن صرف‌نظر می‌نمودم »

 

اما در عین حال وقتی که جمعیت به سوی وی می آید، آنها را پس می زند و می فرماید: «رهایم کنید و غیر مرا بخواهید، زیرا ما با حادثه‏اى روبرو هستیم که آن را چهره‏ها و رنگهاست، حادثه‏اى که دلها بر آن استوار، و عقلها بر آن پایدار نمى‏ماند. آفاق حقیقت را ابر سیاه گرفته، و راه مستقیم دگرگون و ناشناخته شده است. بدانید اگر خواسته شما را پاسخ دهم بر اساس آنچه خود مى‏دانم با شما رفتار مى‏کنم، و به گفتار هیچ گوینده و سرزنش هیچ سرزنش کننده‏اى توجه نمى‏کنم. و اگر رهایم کنید مانند یکى از شما خواهم بود، و شاید شنواتر و فرمانبردارتر از شما براى کسى باشم که حکومت خود را به او مى‏سپارید. و من براى شما به وزارت بنشینم بهتر از قیام به امارت است» (خطبه 92).

 

وقتی این مدل رفتاری امام علی علیه السلام را با انتخابات های امروزی مقایسه میکنیم که نامزدها برای پیروزی به چه روشهایی متوسل می شوند، آنگاه خواهیم فهمید ریشه بسیاری از مشکلات ما ناشی از همین سیستم انتخاباتی وارداتی از غرب است. درست است که مسئولان باید با خواست مردم روی کار بیایند، اما آیا نمی توان ساز و کار بهتری برای انتخاب درست مردم تعریف کرد؟

 

در پاسخ به این سوال ایده هایی دارم که یکی از مهمترین آنها همان تحزب به معنای صحیح است. اگر خواص به وظیفه خود عمل می کردند و فضای جامعه را برای امام علی علیه السلام آماده می کردند؛ قطعاً تاریخ مسیر دیگری پیدا می کرد. هم اکنون نیز نمی شود انتظار داشت، افراد شایسته با پول و تلاش خودشان وارد کارزار انتخاباتی شوند. اگر گروه ها و احزاب سالم و بی طمع برای تشخیص و معرفی افراد اصلح ورود پیدا نکنند، انتخابات روی صلاح به خود نخواهد دید و کسانی هم که خود را برای حکومت جلو می اندازند و بی توجه به جمع مومنان به پیش می روند، سر از ناکجاآباد درخواهند آورد.