همه ساله ۲۷ آذرماه به عنوان سالروز وحدت حوزه و دانشگاه گرامی داشته میشود. در باب آن همایش های بسیار برگزار شده، متون زیاد منتشر ساخته و اقداماتی مانند گسیل کردن بخشی از روحانیت به سمت دانشگاه صورت گرفته است.
مسعود کریمی بیرانوند
چکیده
عدالت از جمله مهمترین مفاهیم اساسی در تاریخ سیاسی بشر بوده و هست و دین اسلام و کتاب آسمانی آن نیز در مورد عدالت، آموزه ها و احکام فراوانی دارد. در متون سیاسی غربی رویکردها و آراء مختلفی در رابطه با مسأله عدالت دیده می شود که به تولید برنامه و ایدئولوژیهای متفاوت و گاه متضادّ منجر شده است. از آنجا که دین اسلام به عنوان یک برنامه ی جامع و واحد زندگی بشر نمی تواند این چندپارگی را بپذیرد، در این مقاله در صدد بوده ایم برحسب تقسیم بندی موضوعی شکلی منظّم و چارچوبی تحلیلی برای دیدگاه قرآنیِ مفهوم عدالت فراهم آوریم. از این رو از تقسیم بندی محتوای دین به سه بخش اعتقادات، اخلاق و احکام که مشهور و مقبول دانشمندان مسلمان است استفاده کرده و نقطه نظرات قرآن را در این سه بخش ذکر نموده و با استفاده از متون درجه ی اول دینی و نیز دانشمندان مسلمان شرح داده ایم.
واژگان کلیدی: عدالت، اندیشه ی سیاسی، قرآن، اعتقادات، احکام، اخلاق
مسعود کریمی بیرانوند
منتشر شده در مجموعه مقالات دومین همایش ملی الگوی اسلامی - ایرانی- جلد اول: کمیسیون تخصصی مبانی و روش
چکیده
این مقاله در پی آنست تا نشان دهد؛ علیرغم اتفاق نظر اولیه دیدگاههای اسلامی و سکولار دربارهی لزوم تحقّق و اجرای "عدالت" به عنوان یکی از مهمترین اهداف و کارویژههای حکومت، تفاوتهای چشمگیر و ریشهداری پیرامون اصول و محتوای مفهوم "عدالت" بین این دو دیدگاه وجود دارد که ریشه در مبانی هستیشناسی و شناختشناسی حاکم بر آنها دارد. لذا ابتدا به توضیح مبانی مذکور در یک جدول و تحت پنج شاخصه پرداخته و در ادامه ویژگیها و تفاسیر "عدالت" در هریک از دو دیدگاه سکولار و اسلامی بر اساس این بنیادهای فکری-فرهنگی تشریح و مقایسه میشود.
کلیدواژه ها: عدالت، سکولاریسم، اسلام
مقدمه
تاسیس حکومتی مبتنی بر اسلام در ایران بعد از انقلاب اسلامی، سوالات مختلفی را در مورد تفاوتها و جهتگیریهای حکومتدینی با حکومتهای غیردینی و سکولار در بین اندیشمندان مسلمان موجب گردید و ازجمله این سوال مطرح شد که "عدالت" به عنوان یکی از مهمترین اهداف حکومتی و مسائل اجتماعی چه تفاوت ماهوی در دو تفکر مذکور دارد؟ پاسخ به این سوال مهم میتواند در تعیین جهت گیریها و الگوسازی مدلهای توسعه در حکومتهای دینی بسیار راهگشا باشد.
در پاسخ به این گونه سوالات، طیفی از نظرات و ایدهها را میتوان مشاهده کرد. در یک سر طیف، کسانی هستند که اساساً هیچ نوعی اشتراک و شباهتی بین ارزشها و اهداف سکولار و اسلامی نمیبینند و ناگزیر مقایسه میان این دو را نیز نوعی قیاس مع الفارغ و ناضرور میشمارند. در آن سوی طیف نیز صرفنظر از جریانات فکری و اجتماعی که از همان ابتدا دیانت را امری جدا از سیاست و اجتماع معرفی نموده و معتقدند پسوند "اسلامی" در اصطلاحاتی چون "عدالت اسلامی" قیدی زائد و نامفهوم است و لذا کوشیدهاند، تفسیری از حکومت اسلامی ارائه دهند که در مسائل مهمی چون "عدالت" تفاوتی با دیگر حکومتها و از جمله حکومت سکولار ندارد و شأن "اسلامیت" در آن به اموری هم چون ارزشهای کلی و جهان شمول، حوزهی خصوصی و یا حداکثر جامعهی مدنی، رسومات و آداب فرهنگی برمیگردد، وگرنه بن مایه و غایت این دو نوع یکی است.
مسعود کریمی بیرانوند
منبع: فصلنامه تخصصی علوم انسانی اسلامی صدرا، شماره 10 تابستان 93.
چکیده:
با توجه به تفاوت های اصلی در نظام های ارزشی سکولار و اسلامی می توان گفت عدالت اجتماعی در اسلام بر خلاف سکولاریسم فقط شامل ساحت مادی و دنیوی نمی شود، بلکه همه ی ساحت ها از جمله ابعاد معنوی و اخروی را نیز در برمی گیرد.
این مقاله در پی آن است تا نشان دهد علی رغم اتفاق نظر اولیه ی دیدگاه های اسلامی و سکولار درباره ی لزوم تحقّق و اجرای «عدالت» به عنوان یکی از مهم ترین اهداف و کارویژه های حکومت، تفاوت های چشمگیر و ریشه داری پیرامون اصول و محتوای مفهوم «عدالت» بین این دو دیدگاه وجود دارد که ریشه در مبانی هستی شناسی و شناخت شناسی حاکم بر آن ها دارد.
