شفافیت آراء نمایندگان در بوته نقد
«شفافیت آراء نمایندگان مجلس» یکی از موضوعات داغ فضای سیاسی کشور طی دو سال اخیر بوده است. این طرح در مجلس دهم با کش و قوس هایی همراه شد و نهایتاً به جایی نرسید. با این وجود مطالبات عمومی و نخبگانی برای شفافیت آراء و عملکرد نمایندگان مجلس ادامه یافت و در هنگامه رقابت های انتخاباتی برای مجلس یازدهم این موضوع به یکی از نقاط کانونی تبلیغات انتخاباتی بدل شد. در حال حاضر طرحی در همین راستا و با امضاء 170 نماینده مجلس یازدهم شورای اسلامی در جریان است و دوباره مباحث و مباحثاتی له یا علیه آن را به دنبال داشته است.
با نگاهی به مطالبی که در این باره گفته یا نوشته میشود، به این نتیجه می‌رسیم که کمتر به ابعاد و سطوح همه جانبه آن پرداخته شده و عمدتاً با نگاهی اجمالی یا تک بعدی و یک‌طرفه از آن صحبت شده است. لذا ما در اینجا سعی داریم به دور از تعصبات و هیجانات معمول و البته به قدر بضاعت خود، مسئله را خود تشریح کنیم.
سابقه بحث شفافیت
شفافیت در لغت یعنی لطافت و زلال بودن و خاصیت شیشه و آبگینه داشتن. اما در اصطلاح به معنای روشن و بی پرده بودن مسائل و امکان دسترسی آزاد عموم مردم به اطلاعات است. شفافیت به عنوان یک کلیدواژه در گفتمان سیاسی ایرانی و اسلامی رائج نبوده است و مانند خیلی از مفاهیم و تئوری های دیگر از فکر و فرهنگ مدرن در غرب به کشور ما وارد شده است. امروزه «شفافیت» در کنار مشارکت، حاکمیت قانون، پاسخگویی، وفاق عمومی، حقوق مساوی، اثربخشی و کارایی و نیز مسئولیت پذیری از جمله عناصر مهم «حکمرانی خوب» (Good Governance) شمرده می شود.
با این حال به راحتی می توان فهمید که عنصر شفافیت در حکومت، در تاریخ و روایات اسلامی جایگاه بالایی دارد و تنها غفلت از ناحیه مسلمانان سبب شده است که در این زمینه هم مانند بسیاری از اقلام علمی و عملی دیگر واردکننده باشیم. رهبر عالیقدر جمهوری اسلامی چندی پیش در درس خارج فقه خویش به این معنا اشاره کردند: «این نکته‌ی بسیار مهمّی است؛ این شفّافیّتی که حالا سر زبانها است که «آقا شفّاف، شفّاف»، در کلام امیرالمؤمنین است. بعضی‌ها عادت کرد‌ه‌اند هر چیز خوبی که در جامعه‌ی اسلامی است را نسبت بدهند به غربی‌ها. واقعاً انسان تعجّب میکند از کوته‌فکری بعضی‌ها! توجّه به مردم، آراء مردم، اهتمام به مردم، میگوید «ما از غربی‌ها یاد گرفتیم اینها را»؛… وقتی مراجعه به منابع اسلامی نمیکنید، وقتی کلمات امیرالمؤمنین و رسول مکرّم اسلام را نمیخوانید، بلد نیستید، خب بله، از غربی‌ها باید یاد بگیرید. میگویند بعضی‌ها، می‌شنوید که «بله، این شفّافیّت را هم آنها به ما یاد دادند»؛ نخیر، شفّافیّت را امیرالمؤمنین یاد داده» (۲۳/۷/۱۳۹۷).
علاوه بر مکتب اسلام در قانون اساسی نیز تمهیدات لازم برای شفافیت آراء و عملکرد حکمرانان دیده شده است، اما به عللی این مهم مغفول مانده تا جایی که امروزه انگاره “عدم شفافیت” و پنهان کاری سیاسی مدافعانی هم یافته است و ما مجبوریم برای اثبات آن اقامه برهان کنیم.
به عنوان نمونه اصل ۶۹ قانون اساسی چنین میگوید: « مذاکرات مجلس شورای اسلامی باید علنی باشد و گزارشکاملآن از طریق رادیو و روزنامه رسمی برای اطلاع عموم منتشر شود. در شرایط اضطراری، در صورتی که رعایت امنیت کشور ایجاب کند، به تقاضای رئیس جمهور یا یکی از وزراءء یا ده نفر از نمایندگان، جلسه غیر علنی تشکیل می شود. مصوبات جلسه غیر علنی در صورتی معتبر است که با حضور شورای نگهبان به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان برسد. گزارش و مصوبات این جلسات باید پس از بر طرف شدن شرایط اضطراری برای اطلاع عموم منتشر گردد».
با توجه به اینکه تا چند سال پیش رای گیری در مجلس به صورت قیام و قعود انجام می گرفت، علنی بودن جلسه مساوی با شفاف بودن آراء نمایندگان مجلس بود، اما متاسفانه با ورقه ای و سپس الکترونیک شدن رای گیری، آگاهانه یا ناآگاهانه این مسئله مهم به فراموشی سپرده شد و امروز متاسفانه باید برای بازگرداندن این اصل تلاش و مجادله بسیار نمود.
با این مقدمه به ذکر دلایل موافقان و مخالفان شفافیت آراء نمایندگان مجلس پرداخته و در پایان جمع بندی و نتیجه گیری می کنیم.
۱- دلایل موافق شفافیت آراء نمایندگان مجلس
بسته به اینکه به این موضوع از چه دریچه ای نگاه کنیم، دلایل مختلفی می توان برای آن پیدا کنیم. به طور مثال شفافیت و جریان آزاد اطلاعات می تواند به عنوان یک حق در نظرگرفته شود و یا به عنوان یک ابزار برای کارکردهای دیگر سیاسی و حکومتی و هکذا.
۱-۱ حق مردم برای اطلاع از مواضع و عملکرد وکلاء خود در مجلس
در تفکر اسلامی هر چند مشروعیت حکومت و حقانیت احکام حکومتی از جانب خدا تعیین می شود، اما حق اختیار و انتخاب مردم هم کاملاً محترم شمرده شده است. حکومت اسلامی نه مانند دیکتاتوری ها و پادشاهی های ظالمانه است که بخواهد به اسم مصلحت جامعه و حکومت به زور بر مردم حکومت کند و نه مانند دموکراسی های غربی است که با نیرنگ و ریاکاری رای اکثریت را ملاک حقانیت و درستی بداند.
به هر حال مردم بر سرنوشت خود مسلطند (هر چند راه غلط را در پیش گیرند)، اما از آنجا که در عمل این امکان وجود ندارد که همگان در همه تصمیمات اجتماعی به صورت مستقیم دخالت داشته باشند (به دلایل مختلف از جمله تخصص و زمان لازم) نمایندگانی از جانب خود بر می گزینند تا هر زمان که مردم راضی باشند از جانب آنان به وضع قوانین و نظارت بر اجرای آن ها بپردازند. حکومت امانتی از طرف مردم در دست حاکمان است و باید این امانت را برگردانند. «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَکَمْتُمْ بَیْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْکُمُوا بِالْعَدْلِ » (نساء: ۵۸).
پس نمایندگان باید صدای واقعی مردم باشند، نه اینکه بعد از انتخاب شدن سرِ خود پیش گیرند و بی توجه به خواست و سلیقه مردم عمل کنند. امام خمینی(ره) در این باره چنین می فرمایند: «دموکراسی این است که آراء اکثریت، و آن هم این طور اکثریت، معتبر است؛ اکثریت هر چه گفتند آرای ایشان معتبر است و لو به خلاف، به ضرر خودشان باشد. شما ولیّ آنها نیستید که بگویید که این به ضرر شماست ما نمی‌خواهیم بکنیم. شما وکیل آنها هستید؛ ولیّ آنها نیستید. بر طبق آن طوری که خود ملت مسیرش هست.
شما هم خواهش می‌کنم از اشخاصی که ممکن است یک وقتی یک چیزی را طرح بکنند که این طرح بر خلاف مسیر ملت است، طرحش نکنند از اوّل، لازم نیست، طرح هر مطلبی لازم نیست. لازم نیست هر مطلب صحیحی را اینجا گفتن. شما آن مسائلی که مربوط به وکالتتان هست و آن مسیری که ملت ما دارد، روی آن مسیر راه را بروید، و لو عقیده‌تان این است که این مسیری که ملت رفته خلاف صلاحش است. خوب، باشد. ملت می‌خواهد این طور بکند، به ما و شما چه کار دارد؟ خلاف صلاحش را می‌خواهد. ملت رأی داده؛ رأیی که داده متَّبع است» (۱۳۵۸/۵/۲۷).
بنابراین عدم شفافیت مخالف روح مردمسالاری است و با ادعای جمهوریت جوردرنمی آید. عقل سلیم می گوید؛ موکل باید از نظرات و رفتارهای موکل خویش در موضوع وکالت خبر داشته باشد.
۱-۲ اصلاح و بهسازی امور و عملکرد مسئولان
یکی از دلایل شفافیت کارنامه نمایندگان این است که در معرض دید ناظران و مردم باشند تا نتوانند به غلط کاری کنند و یا در صورت ارتکاب اشتباه یا تقصیر مورد مواخذه قرار گیرند. در کتب دینی بابی به عنوان «نصیحت رهبران» داریم و انتقاد مشفقانه و خیرخواهانه از فرمانروایان به عنوان یک تکلیف بر دوش مردم نهاده شده است. واضح است که امکان نصحیت و نظارت عمومی وقتی فراهم می شود که آنها دسترسی درست به اطلاعات داشته باشند.
امام علی (ع) در نامه معروف خود به مالک اشتر می فرمایند؛ «و باید که برگزیده ترین وزیران تو کسانى باشند که سخن حق بر زبـان آرنـد؛ هرچنـد حق تلخ باشد و در کارهایى که خداوند بر دوستانش نمی‌پسـندد، کمتـر تـو را یـارى کنند؛ هرچند که این سخنان و کارها تو را ناخوش آید؛ پـس بـه پارسـایان و راسـتان بپیوند» (نامه ۵۳ نهج البلاغه).
اینکه نمایندگان، برج عاج نشین باشند و مزه تلخ انتقاد و نظارت عمومی را نچشند، می تواند بسیاری از آنان را به تدریج به موضع ضعف و انحطاط بکشاند. شفافیت آراء مجلس قبل از هر چیزی به نفع خود مجلس و اقتدار و عزت آن است؛ چرا که باعث تحرک و دقت بیشتر نمایندگان می شود و نیز اینکه نمایندگان ضعیف و خاطی رسوا شوند و در ادوار آتی توسط مردم انتخاب نشوند. متاسفانه ما مواردی مانند عدم رغبت به شرکت در فرایند رأی‌گیری، آگاهی و مطالعه بسیار حداقلی عموم نمایندگان در رابطه با طرح‌ها، رفتار سیاسی گسترده در رای‌گیری‌ها (به جای رفتار حرفه‌ای)، امکان فریب عموم مردم و عدم مسئولیت‌پذیری نسبت به آراء خود، زد و بند و معاملات سیاسی و پولی و در نهایت کارآمدی بسیار پایین رأی‌گیری را به دلیل محرمانگی آرا در مجلس شاهد هستیم. به طور می بینیم که استیضاح یک وزیر با امضاء بیش از دویست نماینده کلید می خورد و با اینکه افکار عمومی هم خواهان برکناری وزیر بوده است، اما به طرز مشکوکی استیضاح رای اندکی می آورد و مشخص هم نیست، کدام یک از نمایندگان رای خود را عوض کرده اند. در همین مجلس قبل بیش از دویست نماینده از شفافیت آراء دم می زدند اما در هنگام رأی گیری برای یک فوریت آن کمتر از ۶۰ رای آورد.
۱-۳ افزایش اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی برای حکومت
مسأله بسیار مهمی که امروزه سیاستمداران و دولتمردان خردورز به آن توجه دارند، کسب و حفظ سرمایه اجتماعی برای خود و حکومت متبوعشان است. باید توجه داشت که سرمایه اجتماعی کمتر از سرمایه و امکانات اقتصادی نیست و بدون آن چرخ دولت نخواهد چرخید. یکی از راه های کسب این سرمایه حس صمیمیت و نزدیکی مردم به مسئولان است. در متون دینی ما توصیه های زیادی به حاکمان شده است که بی پرده با مردم در ارتباط باشند تا مایه دلگرمی و پشتیبانی آنها از حکومت فراهم آید. باز هم به بخشی از نامه تاریخی امیرالمومنین (ع) به مالک اشتر اشاره می کنیم: ««پس بخشى از وقت خود را به کسانى اختصاص ده که به تو نیاز دارند، تـا شخصـاً بـه امور آنان رسیدگى کنى و در مجلس عمومى با آنان بنشین و در برابر خدایى که تـو را آفریده، فروتن باش و سربازان و یاران و نگهبانان خود را از سر راهشـان دور کـن تـا سخنگوى آنان بدون اضطراب در سخن گفتن با تو گفتگو کند، من از رسول خدا بارها شنیدم که میفرمود: ملتى که حق ناتوانان را از زورمندان، بی اضطراب و بهانـه اى بازنستاند، رستگار نخواهد شد” (نهج البلاغه، نامه ۵۳٫)
بدیهی است که با وجود فضای مجازی و پیامرسانهای تعاملی، امکان این گفت و گوی مستقیم و بدون هراس نسبت به زمان گذشته بسایر فراهم تر شده است و مسئولان بویژه نمایندگان مردم نباید به بهانه هایی مثل کمبود وقت از آن غفلت کنند. آنها باید صادقانه مواضع و تصمیمات خود را به اطلاع مردم برسانند و بازخورد آن را در جامعه بسنجند.
وقتی بین مردم و مسئولان فاصله بیفتد، خود بخود ضریب ایجاد و تاثیر شایعات هم بالا می رود و ممکن است بدون آن که نمایندگان مرتکب گناهی شده باشند، متهم به فساد و کم کاری شوند. پیامبر (ص) به معاذ ابن جبل که برای فرمانروایی عازم یمن بود چنین فرمودند: « ای معاذ! در مورد هر مسأله ای که فکر میکنی درباره ی آن از تو انتقاد خواهند کرد، پیشاپیش دلایل و توجیهات خود را برای مردم بازگو کن تا تو را معذور دارند» (ت حف العقول عن آل الرسول صلی ال، ج ۲، ص ۲۵).
اینکه گفته شود مسئولان وقت کافی برای توضیح مسائل به مردم را ندارند یا مردم وقت و تخصص کافی برای شنیدن صحبتهای مسئولان را ندارند، حرف درستی نیست و بر خلاف سیره معصومان ماست. وقتی حضرت علی (ع) می‌فرماید طوری جواب می‌دهم که آنها که در چرت زدن و در حالت ضعف هستند نیز بفهمند، یعنی اینکه اگر به گونه‌ای بگوییم که تنها نخبگان بفهمند اشتباه است. توصیه امیرالمومنین این است که امور و مسائل را چون صحرا در برابر دید مردمان و خدمت گیرندگان قرار ده و آشکار ساز که در صحرا همه چیز روشن و آشکار است و با این کار، گمانهـای بد ایشان را از خویش بگردان که در این کـار، گونـهای پـرورشدادن نفسـت اسـت و همراهی و نرمشی با شهروندانت.
۱-۴ رشد سیاسی و اجتماعی ملّت
مهمترین هدف حکومتی در اسلام، پرورش فضائل و شکوفا کردن استعدادهای انسان هاست. تمام دیگر اهداف و کارکردهای سیاسی برای رساندن انسانها به سطوح بالاتری از علم و معنویت است. بدیهی است که پرورش آدمیان با دیگر موجودات فرق دارد و آنها باید از روی علم و آگاهی و داشتن اختیار و امکان انتخابهای گوناگون به تدریج در مسیر رشد تعالی قرار گیرند. در قرآن به پیامبر (ص) تاکید شده است که حتماً با اصحاب خود در کارها مشورت کن و ایشان چنین می کردند، هر چند از آن بی نیاز بودند و گاه تصمیمات جمع بر خلاف نظر آن حضرت بود.
اگر قرار باشد مسئولان، مردم را نامحرم یا ناتوان فرض کنند و مسائل را از آنها پنهان دارند، این میتواند به بازتولید جهل و ضعف در آن¬ها منجر شود که در این صورت حتی اگر بیشترین رفاه و امنیت را هم برای آنها به ارمغان بیاورند، ارزشی ندارد. انبیاء و اولیاء الهی همیشه سعی کرده اند، با همراهی آگاهانه مردم مقاصد شرع را تامین کنند، وگرنه می توانستند خیلی بیشتر و بهتر از حاکمان نیرنگ باز و نتیجه گرا پیش بروند. مسئولان باید با صبر و صداقت تمام مردم را در جریان امور قرار دهند.
حضرت آیت الله خامنه ای (ره) بارها بر این نکته تاکید کرده اند که نکته نهفته ای با مردم ندارند و توصیه هایی که به مسئولان دارند، با مردم هم در میان می گذارند: « آنچه بنده اینجا در این جلسه یا در جلسات عمومی میگویم، عیناً همان حرفهایی است که در جلسات خصوصی به مسئولین، به رئیس‌جمهور محترم و به دیگران میگویم. این خطّ تبلیغی‌ای که دیدیم و می‌بینیم دنبال میکنند که بعضی از خطّ قرمزهایی که رسماً اعلام میشود، در جلسات خصوصی از آنها صرف‌نظر میشود، حرف خلاف واقع و دروغی است. آنچه ما اینجا به شما میگوییم یا در جلسات عمومی میگوییم، عیناً همان حرفهایی است که به دوستان، به مسئولین، به هیئت مذاکره‌کننده، همانها را بیان میکنیم؛ حرفها یکی است (۲/۴/۱۳۹۴).
وقتی متن مذاکرات مجلس در کمیسیون ها و صحن علنی مجلس پخش شود، می تواند مورد استفاده جویندگان و محققان قرار گیرد و سطح آگاهی و تجربه سیاسی مردم را بالاتر ببرد.
۲- دلایل مخالف شفافیت آراء نمایندگان مجلس
برخی از کسانی که با شفافیت آراء نمایندگان مخالفت هایی داشته اند، نیز دغدغه هایی دارند که بعضاً مهم و درست هستند، هر چند که راه برطرف ساختن این دغدغه ها پاک کردن اصل صورت مسأله یا لوث کردن مسأله شفافیت نیست و راه حلهای خود را دارد.
۲-۱ به خطر افتادن امنیت جامعه و کشور ممکن است گفته شود که وقتی مسائل برای مردم بازگو می شود، دشمنان قبل از همه از آن مطلع شده و از این اطلاعات علیه مردم استفاده می کنند. اصل این نگرانی در باب مسائل نظامی و امنیتی درست است. امام علی علیه السلام هم می فرمایند: «آگاه باشید که شما این حق را بر عهده ی من دارید که هیچ رازی را، مگر در خصوص جنگ از شما پنهان ننمایم و هیچ امری را بدون مشورت با شما جز در احکام شرعی انجام ندهم» (صبحی صالح، ۱۴۱۴: ۴۲۴).
اما باید توجه داشت که بیشتر مسائل مورد بحث در مجلس در اکثر اوقات جنبه امنیتی و نظامی ندارند و باید مراقب تمایلات کسانی بود که همه چیز را در جامعه امنیتی جلوه می دهند. متاسفانه باید گفت؛ صدمات ناشی از امنیتی کردن همه چیز در سالیان درازی پس از انقلاب زیاد بوده است و در پناه این تاکتیک امنیتی جلوه دادن مسائل، ظلم ها و خیانتهای زیادی هم صورت گرفته است. وقتی موضوعی امنیتی باشد مطابق قانون اساسی جلسات مجلس به صورت غیرعلنی برگزار می گردد و از این جهت نگرانی در کار نیست.
۲-۲ اعمال فشار به نمایندگان مردم
بعضاً گفته شده که با شفاف شدن آراء نمایندگان این باندهای ثروت و قدرت هستند که با وجود در دست داشتن امکانات از جمله رسانه ها، کنترل بیشتری بر اوضاع پیدا می کنند و ممکن است باعث شوند، مواضع و رفتارهای نمایندگان در سطح جامعه خلاف آنچه هست، بازتاب یابد.
این هم دغدغه به جا و مهمی است. اما راهکار آن حذف شفافیت نیست، بلکه داشتن دستگاه نظارت و قضاوت عادلانه و قوی است. لذا نباید اجازه داد نماینده ای که بنا به وظیفه اش، سخنی در دفاع از حقوق ملت می گوید؛ نباید مورد تعقیب گروه های فشار در حکومت یا خارج از آن قرار گیرد. همچنین باید نظارت دقیق بر رسانه ها و فضای مجازی باشد تا فضا را آلوده نکنند. به عنوان نمونه افشاگری و اطلاع رسانی باید محدود به مسئولیتهای عمومی و امور حکومتی باشد نه مسائل شخصی و خانوادگی یا خارج از حوزه مسئولیت نمایندگان. در روایات داریم که کسانی که عیب دیگران را می گویند، نزد خود راه ندهید.
۲-۳ عدم شفافیت در سایر بخشهای حکومتی
ایراد دیگری که بعضی از مخالفان شفافیت آراء وارد کرده اند، این است که چرا باید شفافیت باید منحصر در مجلس باشد. این هم حرف درستی است و کسی ادعا نکرده که باید شفافیت فقط برای نمایندگان مجلس باشد. البته چون مجلس در راس امور است، بهتر است از مجلس شروع کرد و نمایندگان که خود وظیفه قانونگذاری و نظارت در کشور را بر عهده دارند، همین امر را درباره سایر دستگاه ها تحقق بخشند.
۲-۴ کنترل از درون مهمتر است تا بیرون
بعضاً دیده می شود که برای فرار از پاسخگویی توجیهاتی از این دست اورده می شود که نماینده باید در مقابل خدا و وجدان خود پاسخگو باشد و اینگونه عمومی ساختن مسائل، نوعی ظاهرسازی و مردم فریبی است. در پاسخ باید گفت که نظارت درونی و بیرونی هر دو در شرع مورد تایید قرار گرفته اند و نظارت عمومی و همگانی چیزی نیست که بتوان آن را به غفلت گزارد. از حقوق حاکمان مسلمان بر مردم این است که از نصحیت و نظارت آنها دست برندارند. امام خمینی(ره) می فرمایند: « همه باید نسبت به همه رعایت بکنند. همه باید نسبت به دیگران. مسئولیت من هم گردن شماست؛ شما هم گردن من است. اگر من پایم را کج گذاشتم، شما مسئولید اگر نگویید چرا پایت را کج گذاشتی؟ باید هجوم کنید، نهی کنید که چرا؟» (صحیفه امام؛ ج ۸، ص ۴۸۷)
بنابراین بهانه هایی چون کمبود وقت مسولان و عدم تخصص مردم زمینه ساز سوق به سمت دیکتاتوری هستند. دیکتاتورها معمولاً با خواست و رأی مردم روی کار آمده اند، اما پس از مدتی رویه تک روی و خودمداری در پیش میگیرند.
۲-۵ مخالف تراشی و هزینه سازی برای نمایندگان
ممکن است گفته شود که هر تصمیم یا رفتار نماینده مجلس ممکن است، باعث دلخوری و دشمنی طیفی از جامعه یا افرادی از حکومت با او شود. مثلاً اگر نماینده ای به قانونی رای دهد که مزایای مالی گروهی از جامعه را به خطر بیاندازد، حتی اگر این کار او درست هم باشد، اما نارضایتی آنها را به دنبال خواهد داشت. یا اگر وزیری بداند که نماینده ای به او رأی اعتماد نداده، ممکن است در کار ان نماینده و حوزه انتخابیه اش مشکلاتی ایجاد کند.
در جواب باید گفت؛ اوّلاً در فضای سیاسی همیشه مخالفت ها و فشارها وجود دارد و نماینده باید شجاع و صبور باشد. ثانیاً طبق تجارب زیاد و توصیه های دینی مسئولان باید به فکر عموم مردم باشند و در صورت تامین خواسته های آنها، مخالفتهای برخی خواص و باندهای فشار نمی تواند کارساز باشد و راه های متعدد دیگری برای برخورد با آنها وجود دارد که توضیح آن مجال دیگری می طلبد.
جمع بندی و نتیجه گیری
همانطور که توضیح داده شد، شفافیت یکی از اصول مهم و تخطی ناپذیری حکمرانی شایسته است و نمایندگان اگر بر اساس شایستگی انتخاب شده باشند، نباید از آن فرار کنند. البته باید تمهیدات و لوازم این کار هم سنجیده شود و بی گدار به آب نزد. یکی از مهمترین قسمت های این کار تدارک دیدن یک ابزار رسانه ای قوی توسط خود مجلس است تا دیگر نگران موج سازیهای رسانه های دیگر نباشند.
اخیراً طرحی توسط تعداد زیادی از نمایندگان مجلس به هیئت رسیده تقدیم شده است که جای بسی امیدواری است هر چند که ابهامات و ایراداتی هم به آن وارد است. این که چرا این طرح قید فوریت نخورده است و ممکن است همچون سرنوشتی که در مجلس قبل پیدا کرد، سالیان سال خاک بخورد، نگران کننده است. همچنین باید گفت، شفاف سازی نباید فقط مختص به آراء نمایندگان باشد و موارد دیگری از قبیل نظرات و دیدگاه‌ها، مکاتبات، تعاملات،دریافتی نمایندگان، سفرهای خارجی، قائل شدن امتیازات برای نمایندگان، افزایش دارایی ها و غیره نیز مهم هستند. نگرانی دیگر نیز بند ۶ این طرح است که رای گیری مخفی را با درخواست ۱۵ نماینده و رای اکثریت مجلس مجاز دانسته است، در حالی که به نظر می رسد در شرایط خاص مجلس به صورت غیرعلنی برگزار می گردد و دیگر نیازی نیست، امکان رای گیری مخفیانه در جلسات علنی را باز گذاشت. تجربه نشان داده است، همیشه این تبصره ها و استثناها هستند که دردسرساز شده و قوانین خوب را از کار می اندازند.
